ADHD

Wat is ADHD?

ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die 5% van de kinderen en 2,5% van de volwassenen treft (Uit DSM5 van 2013)

ADHD is complex en kan zich op verschillende manieren tonen. De DSM5 geeft 9 kenmerken voor aandachtsproblemen en 9 voor hyperactiviteit/impulsiviteit. De ADHD kenmerken kunnen in verschillende mate van ernst aanwezig zijn. Pas wanneer een kind minstens 6 van 9 kenmerken heeft, overweegt men een diagnose ADHD te stellen. Bij volwassenen volstaan 5 van de 9 kenmerken.

Kenmerken ADHD

Onder aandachtskenmerken verstaan we bijvoorbeeld dat mensen met ADHD snel afgeleid kunnen zijn door uitwendige en inwendige prikkels. Ze hebben het moeilijk om, naar hun gevoel, saaie taken uit te voeren. Ze kunnen moeilijk aanwijzingen opvolgen en slagen er vaak niet in om taken af te werken. Zelf werk organiseren en structureren is moeilijk voor hen.

Hyperactieve/impulsieve kenmerken zijn: motorische onrust, vaak bewegen met handen en voeten, prutsen, of soms heel extreem écht niet stil kunnen zitten. Soms uit de hyperactiviteit zich door druk en veel praten. Impulsiviteit zie je: mensen met ADHD hebben moeite om hun beurt af te wachten, ze vallen anderen in de rede, ze verstoren de activiteiten van anderen zonder de gevolgen daarvan in te zien. Bij volwassenen is de onrust vaker meer intern. Ze geven aan hun gedachten moeilijk te kunnen stoppen en voelen zich onrustig.

Kinderen met ADHD hebben het vaker wel dan niet moeilijk op school. Zowel met het leren als met het contact met leeftijdsgenootjes. Volwassenen met ADHD hebben vaker moeilijkheden op het werk. Maar ook in het gezin en de relaties kunnen er problemen komen.

Drie verschillende beelden bij ADHD

Men spreekt van drie verschillende beelden bij ADHD. Het vaakst voorkomend is het gecombineerde type. Dat wil zeggen dat zowel symptomen van aandachtsproblemen als symptomen van hyperactiviteit/impulsiviteit in voldoende mate aanwezig zijn.

Zijn er voldoende symptomen van aandachtsproblemen, maar slechts matig van hyperactiviteit/impulsiviteit dan spreekt men van het overwegend onaandachtig type. Dat noemt men ook weleens ADD, maar dat is geen correcte term.

Het laatste beeld is dat van het overwegend hyperactieve/impulsieve type. Dit komt echter het minst vaak voor.

Andere voorwaarden voor diagnose ADHD

Dan zijn er nog enkele andere voorwaarden voor een diagnose ADHD gesteld kan worden:

• Er waren al symptomen voor het twaalfde levensjaar.
• Je ziet symptomen op minstens twee levensdomeinen. Bijvoorbeeld in de klas/werk en thuis.
• De symptomen zijn voldoende ernstig en houden minstens zes maanden aan.
• De symptomen passen niet bij de leeftijd van het kind, of bij de competenties van de volwassene. Een kind van twee kan niet twee uur aandachtig naar een filmpje kijken, maar van een twaalfjarige verwacht je dat wel.

Een diagnose stellen is specialistenwerk: een (kinder)psychiater of (kinder)neuroloog in samenwerking met een multidisciplinair team.

Begrip en kennis van ADHD = noodzaak voor de omgeving

ADHD grijpt in op de ontwikkeling en verandert dus ook van beeld tijdens het opgroeien. ADHD evolueert mee in de verschillende leeftijdsfasen en vraagt blijvende zorg en engagement van de omgeving. Begrip en kennis van ADHD in de omgeving van het kind of de volwassene met ADHD, zorgt voor een meer gunstige uitkomst.

Er zijn aandoeningen die in de uiting van de symptomen erg kunnen lijken op ADHD. Ook daarom is het noodzakelijk bij een vermoeden van ADHD een specialist in te schakelen.

Vroeger dacht men dat ADHD typisch iets was voor kinderen. Maar intussen weten we dat ongeveer de helft van deze kinderen in het  volwassen leven nog last hebben van ADHD.

Behandeling van ADHD

ADHD is op zich niet te genezen. Het vormt een blijvende kwetsbaarheid.

De begeleiding en ondersteuning hebben als doel de symptomen te milderen en het ontstaan van bijkomende problemen te voorkomen en/of te beperken. Begrip en kennis van ADHD in de omgeving van het kind of de volwassene met ADHD, zorgt voor een meer gunstige uitkomst.

Voor kinderen helpen onder andere trainingen om de ouderschapsbekwaamheid en opvoedingsvaardigheden te versterken, leerkrachttraining en aanpassingen op school.

Psycho-educatie is leren omgaan, inzicht krijgen in de eigen ADHD of in de ADHD van je kind of partner. Aanvaarding is daarbij een belangrijk gegeven.

(Cognitieve) gedragstherapie, psychotherapie en vaardigheidstrainingen

Medicatie kan helpen om de negatieve spiralen die ontstaan zijn als gevolg van de ADHD te doorbreken. Maar dan begint pas het grote werk: het aanleren en trainen van vaardigheden, zelfinzicht krijgen, talenten leren inzetten en compenseren voor ervaren moeilijkheden.

Medicatie kan zeer efficiënt zijn. Het voorschrijven en het vaststellen van de dosis gebeurt altijd door een specialist. Medicatie past altijd binnen een ruimer behandelingstraject.

Een goede behandeling van ADHD is vooral maatwerk. Het is zo verschillend van de ene persoon tot de andere, als de ene persoon met ADHD verschilt van de andere persoon met ADHD.

Oorzaken van ADHD

Erfelijke kwetsbaarheid is de voornaamste oorzaak van ADHD. Andere oorzaken kunnen zijn: problemen tijdens en kort na de geboorte, middelenmisbruik tijdens de zwangerschap. Bij het tot uiting komen van de symptomen speelt de context een grote rol.

Bij een vermoeden van ADHD moet altijd een deskundige ingeschakeld worden.

Kun je zelf iets doen bij ADHD?

Is je kind druk en vlug afgeleid, dan vraag je je best eerst af of zijn gedrag wel abnormaal is. Is het niet typisch voor zijn leeftijd? Maakt het kind een moeilijke periode door (bv. na een echtscheiding van de ouders)? Doet zijn gedrag zich in alle omstandigheden voor of bijvoorbeeld alleen maar op school? 

Zijn er onderliggende oorzaken voor de hyperactiviteit of de concentratieproblemen, dan is het belangrijk deze eerst aan te pakken. 

Stel dat je kind niet goed kan opletten op school. Probeer samen met de leerkracht(en) en eventueel het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) na te gaan of er manieren zijn om met dit probleem om te gaan. 

Heb je de indruk dat het drukke gedrag en de concentratieproblemen ernstig zijn, zich in alle omstandigheden voordoen en gedurende meer dan zes maanden aanhouden, dan kan je best contact opnemen met je huisarts. Indien hij dat nodig vindt, zal hij je verder doorverwijzen naar een kinderpsychiater.

Herken je bij jezelf als volwassene kenmerken van ADHD zoals concentratie- en organisatieproblemen. Of heeft je kind de diagnose ADHD gekregen en bedacht je tijdens de onderzoeken dat het even goed over jou kon gaan? Als je zelf last van ADHD-kenmerken hebt, neem dan contact op met je huisarts en overweeg een diagnose en ondersteuning voor jezelf en eventueel ook voor jouw partner.

Centrum ZitStil

Meer informatie over ADHD en ADD vind je bij Centrum ZitStil. Dit kenniscentrum informeert, vormt, traint, ondersteunt en onderneemt maatschappelijke actie om iedereen die met ADHD te maken krijgt, vooruit te helpen in het leven. 

zitstil.be