Autisme

Wat is autisme?

Autisme is een ontwikkelingsstoornis. De hersenen van kinderen met autisme ontwikkelen zich anders dan bij de meeste mensen. Doordat de hersenen anders zijn, denken mensen met autisme anders. Ze hebben moeite om de context te begrijpen en te gebruiken in de betekenisverlening.

Nochtans gebruiken we continu de context. Denk maar aan een rood licht. Wanneer een verkeerslicht op rood springt, weet iedereen dat je moet stoppen. Maar is dat ook zo wanneer je midden op de weg staat? Hopelijk loop je dan ofwel door of keer je terug. Dit hangt dan weer af van hoe breed de straat is en of je al dan niet goed te been bent. Wat vooral bijzonder is aan dit alles, is dat de verwerking van al deze informatie grotendeels onbewust gebeurt. Je hoeft er niet zo lang bij stil te staan.

Voor mensen met autisme is het veel moeilijker om de context juist in te schatten en vervolgens in te zetten om bepaalde zaken goed te begrijpen.

Doordat ze de wereld anders begrijpen creëert dit veel stress. Hierdoor is er een hogere kans op psychische moeilijkheden, zoals angsten, depressie of burn-out.

Moeite met communicatie en sociale interactie

In contact komen met anderen is moeilijker, omdat mensen met autisme zich moeilijker kunnen inleven in anderen. Ook dit heeft alles te maken met het feit dat ze de context moeilijker kunnen lezen. Zo zeggen we maar al te snel dat iemand die weent verdrietig is. Maar is dat ook echt zo? Kan het niet dat iemand weent uit geluk? Of misschien gewoon omdat die ajuinen aan het snijden is? We scannen onbewust en heel snel de situatie om de emoties van iemand in te schatten en te lezen.

Dat heeft ook een invloed op de communicatie. Mensen met autisme begrijpen dingen veel meer letterlijk, omdat ze niet zien dat betekenissen kunnen fluctueren. Wanneer iemand zegt: ‘wie het hoogst gooit, mag beginnen’, dan weten we dat dit tijdens een gezelschapsspelletje met dobbelstenen duidt op het hoogst aantal oogjes op de dobbelsteen en niet wie het hoogst gooit in de lucht.

Uiteraard heeft dit ook allemaal betrekking op onze non-verbale communicatie. 80% van onze communicatie is namelijk non-verbaal. Denk hierbij aan intonatie, gezichtsexpressies, handgebaren …

Moeite met verbeelding

De contextblindheid heeft ten slotte ook een invloed op de verbeelding. Bij verbeelding denken we vaak aan fantasie, maar daar heeft het weinig mee te maken. Mensen met ASS (autismespectrumstoornis) kunnen zeker ook een rijke fantasiewereld hebben.

De verbeelding gaat hier over het maken van een voorstelling van iets dat niet aanwezig is. Dat hebben we nodig om flexibel te kunnen omspringen met bepaalde veranderingen bijvoorbeeld.

Stel nu dat je een wandeling had gepland, maar op die dag stormt het, dan ga je wellicht overwegen om iets anders te doen. En je gebruikt jouw verbeelding of voorstellingsvermogen om een alternatief te zoeken. Hiervoor zet je ook de context in. Je zoekt naar iets dat mogelijk is binnen een bepaalde context. Misschien kan je een gezelschapsspel spelen of misschien kan je naar de cinema gaan. Dat zal allemaal afhangen van waar je woont, hoe oud je bent, de centen en het vervoer dat je hebt … En natuurlijk hangt het ook af van wat je leuk vindt.

Doordat mensen met ASS moeite hebben met hun verbeelding grijpen ze vaak terug naar dezelfde dingen in hun vrije tijd. Het is een manier om te compenseren.

Compensatie

Mensen met ASS leven in een wereld die voor hen heel onduidelijk en onvoorspelbaar is. Hierdoor zoeken ze naar veel manieren om te compenseren voor de moeilijkheden die ze ervaren.

Ze zoeken ook naar een houvast en vinden die onder andere in routines en in details. Routines vormen soms een uitdaging, voor zichzelf en voor hun omgeving. Bij de meeste routines kunnen we namelijk niet garanderen dat we die altijd kunnen volgen. Dat zorgt dan weer voor stress of soms voor crisissen. We moeten dus op zoek gaan naar andere manieren om mensen met ASS een houvast te bieden. Andere manieren om voorspelbaar te zijn.

Het detaildenken is voor sommige mensen met ASS dan weer een groot talent. Soms is het zo’n danig grote troef dat ze hierdoor ook kunnen uitblinken in bepaalde jobs.

Verschillende vormen

Er bestaan verschillende vormen van autisme. Daarom spreken we doorgaans van autismespectrumstoornis (ASS).

Ongeveer 1 procent van de bevolking heeft autisme. In Vlaanderen komt dat neer op 40.000 tot 60.000 mensen. Autisme komt vijf keer meer voor bij mannen dan bij vrouwen.

Behandelingen voor autisme

Er bestaat geen behandeling die het autisme zelf kan genezen. We spreken dus eerder van de begeleiding van mensen met ASS dan van een behandeling. Deze begeleiding richten zich vooral op het ondersteunen van iemand met ASS en zijn context zodat die persoon met ASS zoveel mogelijk basisrust kan ervaren.

Medicatie kan helpen bij een aantal extra psychische problemen zoals angsten, depressie, emotieregulatie (woede, driftbuien). Een belangrijke kanttekening hierbij is dat medicatie soms een tegenovergesteld effect kan hebben bij mensen met ASS. Het vraagt dus telkens een grondige, goeie begeleiding door een psychiater met kennis van ASS.

Er bestaan een aantal goede tips om ons aan te passen naar mensen met ASS toe. Deze lees je onder de navigatieknop "Kun je zelf iets doen?".

Referentiecentra

Er bestaan verschillende referentiecentra Autisme. Het doel van deze referentiecentra is het ondersteunen bij een snelle en grondige diagnose en bij de coördinatie van revalidatie of behandeling. Deze centra zijn verspreid over de verschillende provincies. Je hebt er op volgende locaties: Gent, Geel, Leuven, Antwerpen en Brussel.

De referentiecentra proberen zicht te krijgen op de sociale kaart in hun regio en kennen doorverwijsmogelijkheden. Het loont dus zeker de moeite om eerst met hen contact op te nemen bij praktische vragen rond de begeleiding van mensen met ASS.

Thuisbegeleiding

In elke provincie zijn er thuisbegeleidingsdiensten die mobiele en ambulante begeleiding (opvoedingsondersteuning en psycho-sociale begeleiding) aanbieden voor gezinnen met een persoon met autisme. Deze diensten zijn gesubsidieerd en kennen bijgevolg ook vaak lange wachtlijsten. Schrijf je dus zeker tijdig in, indien je hiervoor in aanmerking wil komen.

Thuisbegeleiding is er zowel voor kinderen, jongeren als volwassenen met een autismespectrumstoornis. Thuisbegeleiding bij kinderen wil in de eerste plaats opvoedingsbijstand aan de ouders verlenen. Dit wil zeggen dat de hulpverlening primair gericht is op de ouders en samen met de ouders wil helpen zoeken naar oplossingen om concrete vragen aan te pakken.

• Victor (West-Vlaanderen)
• Tanderuis (Oost-Vlaanderen)
• Het Raster (Antwerpen en Vlaams-Brabant)
• LSA (Limburg)

Eerste Hulp Bij Autisme

Eerste Hulp Bij Autisme ondersteunt mensen met ASS die recent een diagnose kregen, en dit aan de hand van een kit en coaching om je goed op weg te helpen bij de zoektocht naar de juiste info en ondersteuning.

Via een gratis coachinggesprek krijg je meer inzicht in de wereld van en rond autisme, en je ontvangt de EHBA-kit met extra literatuur, informatie, hulpmiddelen …

Wat zijn de oorzaken van autisme?

Het onderzoek is volop bezig naar mogelijke oorzaken en risicofactoren voor de ontwikkeling van ASS.

Wat we weten, is dat er altijd genetische afwijkingen zijn. Echter, in tegenstelling tot het syndroom van down, kunnen we geen diagnose stellen op basis van een genetische test. Er zijn namelijk veel verschillende genen bij betrokken en die zijn ook bij elke persoon anders.

Verder zien we dat er een erfelijke component mee gemoeid is. Dat betekent niet noodzakelijk dat één van de ouders ook ASS heeft, maar we merken wel dat het vaker voorkomt binnen bepaalde families.

Er is altijd een samenspel tussen onze genen en andere risicofactoren. Zo weten we dat prematuriteit een belangrijke risicofactor vormt voor deze ontwikkelingsstoornis.

Kun je zelf iets doen bij autisme?

Heeft iemand uit je omgeving autisme? Deze tips kunnen helpen om beter met hem/haar om te gaan:

• Leer de mens kennen, los van het autisme. Iedereen is anders en heeft andere noden.
• NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander. Luister naar de persoon die voor je zit. Neem tijd om te observeren, te bevragen en trek niet onmiddellijk je conclusies.
• Druk op de contextknop. Verhelder de context voor mensen met ASS. Zeg bijvoorbeeld: “jullie mogen me alles vragen over dit museum”. En niet “jullie mogen mij alles vragen.”
• Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Probeer zo voorspelbaar en betrouwbaar als mogelijk te zijn. Leg (kort!) uit wat je doet en doe dat dan ook.
• Wees to the point: Communiceer zo duidelijk en zo direct als mogelijk.
• Kondig veranderingen aan. Je hoeft niet alles halsstarrig hetzelfde te houden. Veranderingen horen bij het leven. Probeer deze wel op voorhand aan te kondigen en verduidelijk de context.

• Autisme Centraal Methodiek, voor ouders en begeleiders – Vanroy, K. - ISBN 9789463448598
• Mijn kind heeft autisme – De Grieck S. & Vermeulen P. - ISBN 9789401424417
• Zelfregulatie bij jongeren met autisme, beter omgaan met boosheid, onrecht en frustratie - Bartels, J. - ISBN 9789492297334
• Leren met autisme – Vanroy, K. - ISBN 9789462670570
• Autisme als contextblindheid - Vermeulen, P. - ISBN 9789033476129
• Auticorrectie. Een essay voor en door autisme over misinterpretatie, mentaliteit en maatschappij - Verdin, B.L.G. - ISBN 9789463710954
• Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit - Toeps, B. - ISBN 9789463491082
• Autisme ver-beeld-en - Fondelli, T.; Niset, I. - ISBN 9789462671690
• Speel, leer & communiceer. Een aanpak om kinderen met autisme door spel te leren communiceren. - Flesseman, A. - ISBN 9789492744036
• Zondagskind - Visser, J. - ISBN 9789402701173
• Ondernemen(d) met autisme. Inspirerende ondernemersverhalen met praktische tips voor een succesvol bestaan als zelfstandige - Bon, M. - ISBN 9789088508721
   

Vlaamse Vereniging Autisme

Meer info over autisme online?

De website participate-autisme.be biedt wetenschappelijk onderbouwde informatie voor mensen met autisme en hun netwerk. Je vindt er ook praktische hulpmiddelen om mee aan de slag te gaan. Alles is gratis. Het is een makkelijk toegankelijke plek met antwoorden op heel veel verschillende vragen over autisme.

naar participate-autisme.be

Opleidingen en webshop over autisme

www.autismecentraal.com

Zeker interessant als eerste kennismaking met autisme: AutismeBelevingsCircuit