Een depressie is geen dipje, ook niet op maandag

De Vlaamse depressiecijfers blijven onveranderd hoog. Nochtans kunnen we allemaal deel zijn van de oplossing, schrijft Jan Van Speybroeck, directeur van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Als samenleving staan we niet machteloos tegen depressie.

Voelt u zich vandaag een tikkeltje futloos, neerslachtig en ongeïnteresseerd? Het zou best kunnen, want het is "blue monday", de meest deprimerende dag van het jaar. Officieus dan toch, want het fenomeen berust op een wetenschappelijke kwakkel. De statistieken van de Wereldgezondheidsorganisatie daarentegen zijn wel echt. En verontrustend. Wereldwijd hebben ruim 350 miljoen mensen een depressie. In Vlaanderen zijn de cijfers niet minder alarmerend: naar schatting 6 procent van de Vlamingen kampt met depressieve gevoelens. De gevolgen zijn dramatisch. Depressie is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van arbeidsongeschiktheid. In extreme gevallen kan depressie tot zelfmoord leiden. Elk jaar stappen er meer dan duizend Vlamingen uit het leven'¦

Voor alle duidelijkheid: een depressie is geen mentaal dipje na een tegenslag op het werk of in je privéleven, wel een gevolg van een complexe samenloop van biologische, psychologische en situationele factoren (een traumatische gebeurtenis, een echtscheiding of verkeersongeluk bijvoorbeeld). Hoe dan ook: een depressie legt een zware hypotheek op je leven. Je bent ongeïnteresseerd, hebt geen energie, eet en slaapt slecht en voelt je beschaamd en angstig. Naar school gaan, werken, het huishouden doen, sporten of simpelweg lezen: het lukt gewoon niet meer.

Toon betrokkenheid

Opvallend is dat de depressiestatistieken sinds 1997 onveranderd hoog zijn en blijven. Bestaan er dan geen remedies tegen depressie? Toch wel, maar vreemd genoeg is er sprake van een pijnlijke paradox. Psychotherapie mag dan evidencebased de aangewezen behandeling zijn, toch opteren de meeste mensen voor antidepressiva. Daarvoor bestaan verschillende redenen. Zo is het aanbod aan psychotherapie erg beperkt, wat resulteert in lange wachttijden. Verder kiezen mensen, al dan niet beïnvloed door hun behandelend arts, voor de gemakkelijkheidsoplossing. Een pilletje slikken is eenvoudiger dan je ziel blootleggen. De inefficiënte strijd tegen depressie eist zijn tol: de helft van wie depressief is geweest, zal hervallen.

Ik weiger te geloven dat we als samenleving machteloos staan tegenover depressie. Sterker, we zijn allemaal deel van de oplossing. Door in de eerste plaats onbevangen te luisteren naar partners, vrienden en kennissen die ermee te kampen hebben. En een depressie niet weg te wuiven als een dipje of, erger nog, als een persoonlijke zwakte. Door mensen aan te moedigen professionele hulp te zoeken en hen eventueel te vergezellen naar de zorgverlener. Door de focus te verleggen van het negatieve naar het positieve en structuur aan te brengen: regelmatig eten en slapen zijn cruciaal voor een spoedig herstel. Door betrokkenheid te tonen: langslopen, een praatje maken, wandelen of samen winkelen kan wonderen doen. Door te helpen bij huishoudelijke klussen. Door extra informatie te zoeken over depressie op de site geestelijkgezondvlaanderen.be bijvoorbeeld. We kunnen meer betekenen voor elkaar dan we denken. Als dat geen hoopvolle boodschap is voor een blauwe maandag.

(opiniestuk in De Standaard)